Oczyszczalnia ścieków dla gminy Gierałtowice zlokalizowana jest w sołectwie Przyszowice przy ulicy Gliwickiej 6c. Przepustowość oczyszczalni wynosi 2150 m3/d.
Oczyszczalnia ścieków składa się z następujących obiektów:
Komora rozprężania ścieków
Ścieki dopływają do oczyszczalni dwoma kolektorami tłocznymi z sołectwa Gierałtowice i Przyszowice oraz sołectw Paniówki i Chudów. Te podziemne kanały łączą się w komorze rozprężnej, skąd ścieki wpływają na oczyszczalnię już jednym wspólnym rurociągiem.
Budynek mechanicznego oczyszczania ścieków
Ścieki dopływają kanałem grawitacyjnym na urządzenie do separacji skratek i do pompowni ścieków. Z pompownią ścieków połączona jest również stacja ścieków dowożonych umożliwiająca odbiór fekaliów dostarczanych przez beczkowozy. Urządzenie do separacji skratek i pompownia ścieków znajdują się w podziemnej części budynku. Do separacji skratek zastosowano urządzenie z przenośnikiem spiralnym pionowym. Ma ono za zadanie odseparować większe zanieczyszczenia oraz zapewnia ochronę centralnej pompowni ścieków. Zastosowane urządzenie pozwala ograniczyć do minimum awaryjność pomp i ograniczyć koszty eksploatacyjne. Zadaniem pompowni głównej jest podanie ścieków dopływających do oczyszczalni do układu technologicznego oczyszczania ścieków. Wyposażenie pompowni stanowią dwie pompy zatapialne. Przewód tłoczny ścieków z pompowni skierowany jest do węzła mechanicznego oczyszczania ścieków z zabudowanym zintegrowanym urządzeniem sito-piaskownikiem.
Zatrzymany w urządzeniu piasek kierowany jest transporterem ślimakowym do leja zasypowego, skąd odprowadzany ukośnym transporterem ślimakowym.
Przed urządzeniem do mechanicznego oczyszczania ścieków dokonuje się pomiaru ilości ścieków do systemu oczyszczania.
Na sicie zatrzymywane są mniejsze części pływające oraz częściowo zawiesina. Sito samooczyszczające wyposażone jest w wewnętrzny układ instalacji wody płuczącej oraz transporter ukośny skratek. Transporter wynosi skratki na wysokość umożliwiającą podstawienie typowego kontenera. Następnie ścieki wpływają do komory piaskownika zapewniającego zatrzymanie części mineralnych a przede wszystkim piasku. Zatrzymany piasek zgarniany jest poziomym transporterem ślimakowym do leja, skąd odbierany jest przenośnikiem ślimakowym ukośnym i transportowany także do podstawionego kontenera. Następnie ścieki spływają przewodem grawitacyjnym do komory rozdziału ścieków na reaktor biologiczny. Sterowanie całością układu jest w pełni automatyczne.
Stopień biologicznego oczyszczania ścieków
W procesie biologicznego oczyszczania usuwamy ze ścieków związki organiczne oraz związki azotu i fosforu. Proces biologicznego oczyszczania ścieków odbywa się metodą osadu czynnego w wydzielonych strefach bioreaktora, składającego się z
- komory beztlenowej
- komory anoksycznej
- komór tlenowych I i II
W tych komorach osad czynny jest poddawany naprzemiennie warunkom beztlenowym, niedotlenionym i tlenowym.
Ścieki z komory rozdziału dopływają w pierwszej kolejności do komory beztlenowej o pojemności 287 m3 wyposażonej w mieszadła zatapialne, która jest elementem procesu biologicznego usuwania fosforu, do której doprowadzony jest również osad biologiczny recyrkulowany z osadnika wtórnego.
Z komory beztlenowej ścieki wraz z osadem czynnym przepływają do komory anoksycznej o pojemności 1036 m3 w której odbywa się proces denitryfikacji będący elementem biologicznego usuwania azotu. Do komory anoksycznej doprowadzane są ścieki wraz z osadem czynnym w ramach systemu recyrkulacji wewnętrznej z komór tlenowych.
Z komory anoksycznej ścieki wraz z osadem czynnym przepływają do dwóch ciągów komory funkcyjnej napowietrzenia o pojemności 987 m3 każda, w których odbywa się proces nitryfikacji będący elementem biologicznego usuwania azotu. Napowietrzanie ścieków w komorze tlenowej odbywa się z zastosowaniem dyfuzorów drobnopęcherzykowych membranowych. Ilość tlenu rozpuszczonego utrzymywana jest na średnim poziomie w zakresie 1,5 ÷ 2,5 g O2/m3 . Określone natlenienie komory utrzymywane jest automatycznie w oparciu o pomiar stężenia tlenu.
Osadniki wtórne
Z reaktorów biologicznych ścieki przepływają grawitacyjnie do trzech osadników wtórnych radialnych pracujących w układzie z poszczególnymi reaktorami, skąd po oddzieleniu zawiesiny osadu czynnego są odprowadzane do odbiornika.
Zadaniem osadnika wtórnego jest oddzielenie biomasy osadu czynnego od ścieków i jej zagęszczenie przed recyrkulacją do ciągu oczyszczania i wydzieleniem jako osadu nadmiernego.
Osad z leja osadnika odprowadzany jest do komory pompowni osadu recyrkulowanego i nadmiernego. Część osadu zawracana jest do komór biologicznych, a jego nadmiar odprowadzany jest jako osad nadmierny. Oczyszczone ścieki odprowadzane są poprzez krawędź przelewową do koryta obwodowego, a stąd do kanału odpływowego prowadzącego ścieki do komory odbiorczej.
Komora odbioru ścieków oczyszczonych
Do odbioru ścieków oczyszczonych z oczyszczalni, przed ich zrzutem do potoku Chudowskiego zastosowano komorę odbiorczą, która w zależności od stanu wód, pozwala na grawitacyjne odprowadzenie ścieków przy stanach niskich wód, a odbiór ścieków z systemu pompowania przy stanach wód wysokich i powodziowych.
Wylot ścieków oczyszczonych do potoku Chudowskiego
Wylot ścieków oczyszczonych z oczyszczalni do potoku Chudowskiego następuje w km 1+010. Wylot do potoku Chudowskiego jest wylotem brzegowym.
Pompownia osadu recyrkulowanego i nadmiernego
Zadaniem pompowni osadu recyrkulowanego jest odprowadzenie osadu z dna leja osadników wtórnych do komory defosfatacji biologicznej. Osad nadmierny odprowadzany jest do komór stabilizacji tlenowej. Pompownia wykonana jest jako podziemna. W pompowni ścieków zastosowano dwa stanowiska pomp osadu w wersji suchej. Pompy pracują w trybie automatycznym.
Komory tlenowej stabilizacji osadu
Uzyskany w procesie oczyszczania ścieków przyrost biomasy zostaje usunięty z systemu jako osad nadmierny. Osad nadmierny odprowadzany jest do komór stabilizacji tlenowej, stanowiących jeden z elementów ciągu oczyszczalni, i będących zarazem magazynem operacyjnym osadu.
Biologiczna tlenowa stabilizacja osadów polega na tlenowym, biochemicznym rozkładzie substancji organicznych zawartych w osadzie. Podczas stabilizacji biologicznej utlenianiu ulegają przyswajalne dla mikroorganizmów związki organiczne. Zgromadzony w komorach stabilizacji osad jest stabilizowany tlenowo poprzez napowietrzanie drobnopęcherzykowe.
Budynek bloku energetycznego, stacji dmuchaw, stacji odwadniania osadu
Stacja dmuchaw
Stacja dmuchaw zasila instalację sprężonego powietrza w komorach tlenowych reaktora biologicznego i komorach stabilizacji tlenowej. Dla wymaganego dla oczyszczalni zapotrzebowania na tlen zastosowano 4 dmuchawy. Zmienne zapotrzebowanie ilości powietrza wymaga zastosowania płynnej regulacji wydajności zespołów dmuchaw poprzez przemienniki częstotliwości.
Regulacja wydajności stacji dmuchaw (ilość sprężonego powietrza) następuje poprzez system pomiaru ciśnienia w kolektorze sprężonego powietrza, w którym to systemie sterownik steruje pracą falownika tak, aby utrzymać stałe ciśnienie w kolektorze. W razie potrzeby sterownik załącza kolejne dmuchawy. Niezależnie od automatycznego sterowania wydajnością dmuchaw, możliwe jest ręczne wyłączanie lub włączanie każdej z nich.
Węzeł odwadniania osadu
Biologicznie ustabilizowany osad jest mechanicznie odwadniany przy wykorzystaniu prasy taśmowej. Proces ten usuwa z osadów wodę wolną oraz wodę kapilarną. Osady ściekowe są uciążliwym problemem każdej oczyszczalni. Ze względów technologicznych i sanitarnych proces przeróbki i unieszkodliwiania osadów uzupełniono o jego higienizację poprzez mieszanie z wapnem hydratyzowanym. Metoda ta stanowi zamknięte technicznie i technologicznie rozwiązanie procesu finalnej obróbki osadów.
Pod względem uzyskiwanych rezultatów metoda stanowi propozycję szczególnie atrakcyjną z punktu widzenia możliwości dalszego zagospodarowania osadów. Zastosowane rozwiązania techniczne pozwalają na optymalizację procesu, a także skuteczną eliminację negatywnego oddziaływania procesów na otoczenie.
System automatyki i sterowania
Systemu zarządzania i kontroli pracy oczyszczalni ścieków realizuje zawansowane funkcje operatorskie i sterownicze, jak również dostarcza istotne dane dla potrzeb zarządzania oczyszczalnią.
System sterowania umożliwia w pełni automatyczną pracę wszystkich obiektów oczyszczalni ścieków, a w szczególności ciągu oczyszczania biologicznego poprzez utrzymanie w poszczególnych strefach wymaganych warunków pracy np. stężenia osadu, potencjału redox, stężenia tlenu jak również umożliwia kontrolę i sterowanie procesem nitryfikacji-denitryfikacji poprzez pomiar azotanów i azotu amonowego, a także pomiar ilości i stężenia osadu nadmiernego odprowadzanego z ciągu oczyszczania oraz ilości i stężenia osadu odprowadzanego do odwadniania.
Stacja kontroli pracy oczyszczalni ścieków jest zlokalizowana w dyspozytorni na terenie oczyszczalni ścieków i zapewnia pełną wizualizację pracy, odczyt wszystkich parametrów pracy urządzeń, możliwość sterowania i regulacji przez upoważnionych pracowników oraz pełną archiwizację wybranych parametrów.